DANIELE GATTI – Ouverture voor een Dirigent
Een film van Carmen Cobos
Najaar 2016 treedt de Italiaanse dirigent Daniele Gatti aan als de nieuwe chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest. Gatti is een man van uitersten met extreme interpretaties. Wat voor hem telt is alleen de componist: hoe dichter je als dirigent bij de partituur blijft, des te meer je de componist recht doet.
In DANIELE GATTI – Ouverture voor een Dirigent schetst filmmaakster Carmen Cobos (Imperfect Harmony, NELSONS N˚5) een indringend beeld van Gatti’s jeugd en muzikale ontwikkeling. Zij portretteert hem bij de opening van het nieuwe seizoen van het Concertgebouw in Amsterdam. Tijdens de repetities zien we hoe hij het Koninklijk Concertgebouworkest, dit 100-koppige ensemble bestaande uit eigenzinnige en talentvolle musici, die permanent onder druk staan om op topniveau te presteren, met verve bespeelt. De filmmaakster komt dichtbij de kunstenaar – staande voor zijn orkest, én thuis in Milaan ongedwongen op de bank, pratend over zijn leven.
Geboren als enig kind in een eenvoudig gezin in een buitenwijk van Milaan bereikt Gatti geheel op eigen kracht de top. Zijn ouders werken fulltime, de jonge Daniele ziet hen hooguit een half uurtje ’s avonds. Dat half uur staat altijd in het teken van muziek. Zo leert hij van jongs af aan Beethoven, Brahms, Mozart, Tsjaikovski en zelfs Mahler kennen. Vanwege zijn liefde voor muziek moet hij zich losmaken van zijn voetballende vriendjes. Vanaf zijn tiende krijgt hij les op het conservatorium Giuseppe Verdi in het hartje van de stad. Tijdens de tramrit ernaartoe kijkt hij met bewondering naar de bestuurder van de tram. Die tram is een terugkerend thema in de film waarmee zowel Gatti’s liefde voor de stad als zijn verlangen om te dirigeren wordt verbeeld.
De wisselwerking tussen de twee verhaallijnen – Gatti, die zich bij het Koninklijk Concertgebouw-orkest laat zien als de eigenzinnige dirigent die hij is, en de biografische levenslijn die vertelt hoe hij die dirigent geworden is – bevestigt het beeld van een man die de top van een berg heeft bereikt, geniet van zijn prestatie, maar ook weet dat de tegenwind op een bergtop hevig kan zijn.
> Voor overzicht van bioscopen en filmtheaters zie onze Homepage
Daniele Gatti is toekomstig chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest; met ingang van het seizoen 2016/17 zal hij het orkest leiden. Hij studeerde piano en behaalde zijn diploma compositie en directie aan het conservatorium Giuseppe Verdi in zijn geboortestad Milaan. Sinds 2008 is hij chef-dirigent van het Orchestre National de France. Tussen 1996 en 2009 bracht hij als chef-dirigent het Royal Philharmonic Orchestra in Londen naar een hoger niveau. Ook was Daniele Gatti chef-dirigent van het Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia in Rome (1992–97), het Teatro Comunale in Bologna (1997–2007) en het Opernhaus Zürich (2009-12). Bij het Royal Opera House Covent Garden was hij van 1994 tot 1997 eerste gastdirigent.
Daniele Gatti is regelmatig te gast bij onder meer de Wiener Philharmoniker, het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks, de Münchner Philharmoniker en de orkesten van Boston, Chicago en New York. Hij heeft een nauwe band met de Wiener Staatsoper en met het Teatro alla Scala in Milaan en leidde met groot succes operaproducties bij de Metropolitan Opera in New York. Als een van de zeer weinige Italiaanse dirigenten is hij regelmatig te gast op de Bayreuther Festspiele, waar hij Wagners Parsifal dirigeerde in 2008, 2009 en 2010.
Sinds zijn overrompelende debuut in april 2004 met werken van Richard Strauss en Wagner is Daniele Gatti regelmatig te gast bij het Koninklijk Concertgebouworkest, waarmee hij ook in het buitenland optreedt.
DANIELLE GATTI – Overture to a Conductor
Music speaks a universal language and has been proven by therapists to be good for us. When it is performed by the best players in the world it is even more rewarding, inspiring and comforting and awakes in us passion and compassion we did not realise we possessed. It appeals to our very core and takes us to great heights or to great depths of emotion.
As film makers we persistently tried and in the end succeeded to enter one of the most treasured temples for classical music: the Royal Concertgebouw Orchestra, Amsterdam. (RCO). There we met Daniele Gatti for the first time in August 2013 when he was rehearsing a Mahler symphony. Little did we know that two years later we would get to know him in person and that we would make a film about him that he himself would call ‘the mirror of his soul’.
At that time we were attending as many rehearsals as possible to prepare ourselves for our first RCO film Imperfect Harmony (2014). Our first encounter with the Maestro was rather strange. I was quite intrigued by his way of conducting – so precise, measured, yet so full of temperament – and could not work out his nationality. So I approached him and asked: ‘Excuse me Maestro, could you tell me where you’re from?’ He replied, in this temperamental way as only a Mediterranean can respond: “Italy, of course”. I instantly recognized this deeply held belief that our nationality –in my case the Spanish one– is so much engrained in us that people should immediately recognize it, just by looking at us. Over time I became still more impressed by his conducting – by his guiding and encouraging commands, by his beautiful singing to the orchestra if the right words escaped him, by his different tempi and by how handsome a man he was and how southern.
In October 2014 Gatti was chosen as the seventh Maestro of RCO and a film had to be made to introduce him to the Dutch audience. We were invited to make that film. He opened his heart to us; he introduced us to his home city and to his close friends. We wanted to make a film about Gatti the person with his fears, his joys and his memories of his childhood and his parents. So not just of Gatti the professional because that he is a top professional is clear – otherwise he could have never been a candidate for RCO. You only have to look at his conducting to see that here’s a man who knows what he is doing. Who is in fact only really at ease with himself and the world when he stands in front of ‘his’ orchestra. And if you look closely, like we did, then you sometimes see the child in him, treasuring the moment.
People who are born in a cultural city where they can develop their skills are very lucky, I always think. I was born in a rural area in Southern Spain where in the public library you couldn’t even find a copy of a Shakespearean play. I admire that Gatti recognized and used all opportunities given to him and became this great Master. And here we should not forget the strength and help he derived from his faith – something I personally have in common with him.
DANIELE GATTI – Overture to a Conductor is a film about how talent, education and courage can help you to transfer your passion for music to other people and build an appreciative audience.
Carmen Cobos
February 2016
Regisseur Carmen Cobos en producent Kees Ryninks over de film.
Alleen al het feit dat er een nieuwe maestro aantrad bij het Koninklijk Concertgebouworkest was reden genoeg om een documentaire over Daniele Gatti te maken, zo zelden gebeurt het dat dit toporkest een nieuwe chef-dirigent krijgt. En het was bijzonder dat deze dirigent, die maar zelden via de media naar buiten treedt, zich voor de film liet strikken. ‘Daniele Gatti – Ouverture voor een Dirigent’ is de eerste documentaire die over hem is gemaakt. Dat hij akkoord ging dat zijn vriendenkring hun medewerking aan de film zou verlenen was voor ons een extra teken van vertrouwen en een signaal dat hij bereid was meer dan alleen zijn muzikale kunnen voor het voetlicht te brengen. ‘Daniele Gatti – Ouverture voor een Dirigent’ is dan ook meer geworden dan een portret van een dirigent, ook de mens Daniele Gatti geeft zich “voorzichtig” bloot.
Een documentaire over Gatti past in het oeuvre van documentaires over klassieke muziek die we de laatste jaren aan het opbouwen zijn. We zien in die wereld van de klassieke muziek één van onze terugkerende thema’s: het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing. De arena van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest is een ideale plek om de botsing tussen de noodzaak tot verandering en het willen behouden van traditie uit te diepen. Onze documentaire ‘Imperfect Harmony’ draait om de muzikale ‘clash’ tussen Mariss Jansons, een icoon van de traditionele klassieke muziek en componist Louis Andriessen, wiens eigentijdse en modernistische werk ‘Mysteriën’ hij moet dirigeren voor het Jubileumconcert. In ‘NELSONS N˚5’ gaat het om de aantrekkingskracht van de jeugdige Andris Nelsons, die over de sterallures beschikt om een nieuw en jonger publiek te bereiken. Daniele Gatti is een ervaren, maar ook eigenzinnig en temperamentvol dirigent, die het orkest dat de laatste jaren een substantiële verjonging heeft doorgemaakt, ook qua repertoire een eigentijdse uitstraling zou kunnen geven. Maar gaat dat ook gebeuren? Het antwoord op die vraag kan deze documentaire uiteraard nog niet geven.
Wat ons bijzonder aansprak in Daniele Gatti als personage voor onze film is zijn eenvoudige komaf en het feit dat hij de top geheel op eigen kracht en met toewijding heeft bereikt en zichzelf daarbij volledig trouw is gebleven. Muziek maken is voor hem een manier van leven. Hij weet waar hij muzikaal staat en wat hij muzikaal kan en laat zich daar niet vanaf brengen. Daniele Gatti heeft de verleiding weerstaan snel naam te maken. Hij heeft nee durven te zeggen wanneer hij dacht ergens nog niet klaar voor te zijn. “Hoe kun je Mahler spelen zonder levenservaring?”. Door zijn benoeming bij het Koninklijk Concertgebouworkest (RCO) behoort hij nu tot de wereldtop van dirigenten en dat heeft hem verzoend met zijn bestaan. Mensen die tegen de stroom in zwemmen en die hun verleden weten te overwinnen om hun doel te bereiken, hebben ons altijd gefascineerd en Gatti past wat ons betreft in dat rijtje.
DANIELE GATTI
Ouverture voor een Dirigent een film van Carmen Cobos
met
DANIELE GATTI
&
KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST
Muziek
Igor Stravinsky – Suite ‘De Vuurvogel’ (1919)
Pjotr Iljitsj Tchaikovsky – Suite ‘De Notenkraker’
Ludwig van Beethoven – Symphony no. 6 in F major, op. 68 ‘Pastorale’
research, geschreven & geregisseerd door Carmen Cobos
research, geschreven & geproduceerd door Kees Rijninks
fotografie Sander Snoep nsc
montage Diego Gutiérrez
supervisie montage Danniel Danniel nce
locatiegeluid Mark Wessner, Bert van den Dungen
concertgeluid Everett Porter
geluidsontwerp Hugo Dijkstal
redactie AVROTROS Jessica Raspe
eindredactie AVROTROS Marijke Huijbregts
Lengte 78 min | HD | DCP | kleur | stereo
Engels gesproken
Nederlandse & Engelse ondertitels
Voor meer informatie over de film kunt u contact opnemen met:
FILM INCOMPANY – Publicity in the Benelux
Anne Kervers | E: anne.kervers@filminc.nl | T: +31 6 16274537 |
Petra van Horssen | E: petra.vanhorssen@filminc.nl | T: +31 6 55574720 |
een COBOS FILMS productie in coproductie met AVROTROS met financiële steun van CoBO, FONDS21 and NL FILMFONDS PRODUCTION INCENTIVE
www.avrotros.nl
www.cinemien.nl
www.cobosfilms.nl
www.nposales.nl
www.rcoamsterdam.com
ISAN 0000-0004-2261-0000-X-0000-0002-8
©2016 Cobos Films BV & AVROTROS
Cobos Films BV – Production company & cinema release in Netherlands
Nicolaas Witsenkade 18 D
1017 ZS Amsterdam – NL
T: + 31 20 320 33 68
www.cobosfilms.nl
Carmen Cobos | E: ccobos@cobosfilms.nl | + 31 6 558 558 81
Kees Rijninks | E: kr@euronet.nl | + 31 6 502 818 54
NPO Sales – International Sales Agent
Bart de Graaffweg 2
Postbus 26444
1202 JJ Hilversum – NL
T: +31 35 677 3760
www.nposales.nl
Kaisa Kriek | E: kaisa.kriek@npo.nl | T: +31 6 512 110 68
Cinemien – Dutch Distributor – DVD – VOD
Amsteldijk 10
1074 HP Amsterdam – NL
T: +31 20 5776010
www.cinemien.nl
Adriënne van den Berg | E: adrienne@cinemien.nl
Recensies
★★★★☆ Het Parool
“De film zit vol leuke biografische informatie en fascinerende repetitiefragmenten waaruit blijkt hoe minutieus Gatti werkt.”
★★★★☆ Cinemagazine
“Een aanrader voor liefhebbers van klassieke muziek. Mooi, intiem portret van een charmante maestro.”
★★★☆☆ NRC
“Mooi is een van de laatste scenes. Een gespannen Gatti tuigt zich op in rok – als een hogepriester voor de eredienst. – Als het goed gaat voel je je soms bijna onsterfelijk.”
> Trouw
> Volkskrant
> NRC Handelsblad
> Parool
> Ciao Tutti
> Preview
> ZIN
> Cineville
> BiosAgenda
> MrMovie
> AvroTros Klassiek
> Ede Stad
> Uit in Arnhem
> Het Gelders Orkest
Radio
> NTR Podium info over Gatti (rond 57 minuten)
> Podium NTR – Floris Don bespreekt documentaire over chef Concertgebouworkest